در جلسه اندیشه ورزی اندیشکده سیاست مطرح شد؛ سازوکارهای شایسته سالاری در مجالس و دولت‌ها
در نشست اندیشه‌ورزی اندیشکده سیاست الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با حضور اساتید و صاحبنظران این اندیشکده و با سخنرانی آقای دکتر وحید جلال زاده معاون کنسولی، مجلس و ایرانیان وزارت امور خارجه، نماینده و رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در مجلس یازدهم شورای اسلامی و استاندار آذربایجان غربی در دولت دهم برگزار شد؛ در این نشست دکتر جلال زاده با توجه به تجارب و سوابق اجرایی و علمی خود به بررسی تجربه شایسته سالاری در نهادهای مدرن جمهوری اسلامی ایرانی پرداختند، ایشان با بررسی نقاط قدرت و ضعف نهادهای مدرن از جمله مجلس و دولت به پرسش‌های اساتید و اعضای اندیشکده سیاست در پایان این نشست نیز پاسخ گفتند. ایشان در مقدمه سخنان خود چنین اظهار داشتند که حضرت امام رحمت‌الله علیه به یک مناقشه سیاسی فقهی که در دوران مشروطیت آغاز شده بود در انقلاب اسلامی هم پاسخ داد هم پایان داد. اگر خاطر عزیزان باشد ما در مشروطیت اختلافی بین شیخ شهیدشیخ فضل‌الله نوری و مرحوم آخوند خراسانی داشتیم، این مناقشه نهایتاً به اینجا رسید که قبول کردند متممی که به قانون اساسی زده شود و علمای طراز اول در آن لحاظ بشوند و قوانین مجلس به تصویب آنان برسد که این پایه همین شورای نگهبان شد. بعد از دهه‌ها و با پیروزی نهضت حضرت امام خمینی و پیروزی انقلاب اسلامی اتفاقی که به نظر من خیلی مهم بود، رخ داد؛ این بود که نهادهای مدرن پذیرفته شدند. نهاد دولت، نهاد پارلمان و نهادهای دیگر و جمله معروف میزان رأی ملت است. حضرت امام با جمهوری اسلامی یک شکلی از حکومت را در ایران شکل دادند که نهادهای مدرن پذیرفته شدند. با این اتفاق به نظر من یک نظریه‌ای را شکل دادند و تفکیک قوا را پذیرفتیم. ولی من به نظرم برخی از لوازم این نهادهای مدرن را هنوز نپذیرفته‌ایم، از جمله به نظر من اهم آنها بحث احزاب و شکل‌گیری احزاب بود نه اینکه شکلی و به‌صورت کاغذی نپذیرفته باشیم بلکه عملاً این اتفاق نیفتاد. والا ما الان در وزارت کشور گمان می‌کنم نزدیک به 1000 یا کمتر و بیشتر حزب ثبت شده داریم. اما پارلمان بر اساس تحزب شکل نمی‌گیرد دولت‌ها شکل نمی‌گیرد؛ لذا من در یک مقاله‌ای که داشتم چند سال قبل گفتم ما شما شاهد شکل‌گیری پارلمان بر اساس تحزب نیستیم. من که تجربه مجلس را دارم، می‌توانم اینجا خیلی راحت عرض بکنم که بسیاری از اتفاقاتی که در مجلس می‌افتد پایه اینها افراد بودند. یک وقت کار فردی انجام میشود؛ مثلاً من الان یک نمونه‌اش را عرض کنم، من خودم مثلاً قانون جامع ایرانیان خارج از کشور را واقعاً در این چهار سال گذاشتم در دستور کار، مجلس و دولت در این کار اصراری نداشتند من خودم چون مسئولیت هم داشتم و این را به نتیجه رساندم و جالب است به شما بگویم این در پایان مجلس به صحن نرسید و الان که دوباره آمدم در یک جایگاه دیگر و ایرانیان خارج از کشور هم در حوزه بنده هستند دوباره شخصی دارم این کار را پیگیری می‌کنم و دیروز در کمیسیون دوباره آوردم در صحن کمیسیون امنیت ملی مجلس رفتم. در مجالس ما شاهد تصمیمات حزبی نیستیم؛ چون اصلاً حزبی وجود ندارد. ما شبه حزب داریم که همین جریان‌های سیاسی هستند که اینها متأسفانه ختم به شایستگی نمی‌شوند. چون احزاب 2 کارکرد اصلی و مهم دارند: یک، تربیت نیروی انسانی؛ دو، تولید برنامه، شما وقتی که که حزب در ساختار سیاسی‌تان ندارید هم در تربیت نیروی انسانی متأسفانه مشکل جدی دارید و هم در تولید برنامه. شما یک دولت را بعد از انقلاب اسلامی نام ببرید که این با یک آمادگی نسبی قبلی شکل‌گرفته است. عموماً دولت‌های اول انقلاب در بحران‌ها شکل گرفتند.من معتقدم، ما اگر پارلمان را پذیرفته‌ایم، اگر دولت را پذیرفته‌ایم بدون پذیرفتن اقتضائات این نهادهای مدرن راه به جایی نمی‌بریم و مجالس و دولت‌ها عموماً ضد توسعه عمل می‌کنند، چرا؟ چون مجالس بر اساس اشخاص تشکیل می‌شوند، این اشخاص تجربه‌های شخصی‌شان را می‌آورند قانون می‌کنند یا برنامه دولت می‌کنند و نهایتاً ما چند سال اول دولت‌ها و مجالس را از دست می‌دهیم و چون اشخاص حاکم هستند منافع ملی به یک‌گوشه‌ای رانده میشود و ما عموماً شاهد تصمیمات درست نیستیم. چرا این همه قانون داریم؟ چرا دولت‌ها می‌آیند اولین کاری که می‌کنند، می‌گویند از شش ماه قبل هر چه مصوبه دولت بوده آنها را شما کناری بگذارید، من معتقدم شایسته‌سالاری را نمی‌توانیم از خلأ شکل بدهیم. من می‌خواهم از این جمله شهید سلیمانی که گفت کسی که شهید میشود باید شهید زندگی بکند استفاده کنم، ما شایسته را که نمی‌سازیم، فرد شایسته در یک صیرورت در یک شدن اتفاق می‌افتد. خب این کجا اتفاق می‌افتد؟
کدام جهان این شایسته را شکل می‌دهد؟ من به نظرم در دنیای مدرن احزاب از جمله مهم‌ترین جاهایی هستند که نظام شایسته‌سالاری را می‌توانند شکل بدهند. گفتنی است اندیشکده های الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت از جمله اندیشکده سیاست در حوزه تخصصی خود با برگزاری نشست های اندیشه ورزی با مشارکت و تعامل اعضای اندیشکده ها، صاحبنظران، اساتید؛ مدیران طراز اول و با تجربه کشور به منظور تشریح و تبیین مسائل و موضوع ها، نقاط ضعف و قوت برنامه ها و سیاست های کشور می‌پردازند و مشروح کامل این نشست ها به صورت تک نگاشت در بخش انتشارات الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت منتشر و در دسترس عموم قرار می‌گیرد.
