غلامعلی حداد عادل در بیست‌وسومین جلسه از نشست‌های اندیشه‌ورزی در راستای الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت به بررسی مفهوم پیشرفت پرداخت.

به گزارش دفتر ارتباطات مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، به نقل از ایسنا، این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام طی سخنانی در این جلسه که در مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت برگزار شد، گفت:  فلسفه جدید اروپایی به معنای فلسفه‌هایی است که بعد از رنسانس و تا پیش از قرن بیستم شکل گرفته است.

 وی با بیان اینکه در بحث الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، کلمه اصلی پیشرفت است، افزود:‌ تاکید می‌کنم که به هیچ وجه قصد مجادله بر سر لفظ را ندارم و اعتراضی به استفاده از کلمه پیشرفت در این مرکز نیست و مقصودم این نیست که به جای پیشرفت بگوییم توسعه یا بالعکس. من دعوای ژورنالیستی و سیاسی ندارم بلکه می خواهم بگویم اگر به کدام سمت برویم به سمت پیشرفت رفته‌ایم.

نماینده پیشین مجلس خاطر نشان کرد: کلمه ترقی و تقدم در ترجمه واژه اروپایی آن در زبان پارسی به کار می رود ولی پیشرفت واژه متداول‌تر است و از قرن هجدهم در اروپا مبنا قرار گرفته و این باور به وجود آمده که سیر تحول بشر رو به ترقی است.

حداد عادل همچنین تصریح کرد: وقتی صحبت از ترقی نوع بشر می‌شود به معنای مطرح کردن یک بحث تاریخی است چون این بحث با یک تاریخ جهان شمول که افراد و اعصار بشر را در بر می گیرد ملازمه دارد.

وی ادامه داد: تصوری که در مورد پیشرفت در اروپا به وجود آمده از میوه‌های درخت روشنگری و رنسانس است و در نتیجه این پیشرفت‌ها و تحولات یک الگو و سرمشقی بنیادین برای پژوهش و تبیین علمی در اروپا پدید آمده و نوعی خوش بینی برای فهم جهان نیز پدیدار شده است.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی افزود:‌ مشخصات اصلی این جهانبینی، عقل باوری، تجربه باوری، میدان دادن به شک و تردید و قرار گرفتن انسان در مرکز توجه متفکران است که این پیشرفت‌های علمی که با دقت ریاضی در اروپا حاصل شد جراتی به سایر متفکران داد تا سراغ رشته های دیگر بروند و سعی کنند همین راه وروشی که در علوم طبیعی منجر به توفیق شده بود را در رشته‌های دیگر نیز اجرایی کنند که در علوم انسانی نیز ترویج پیدا کرد و اوج این خوش بینی و تحول در دایره المعارف فرانسه منعکس شده است.

حداد عادل یادآور شد:‌ روشنگری ابعاد سیاسی گسترده‌ای هم داشته و سه انقلاب انگلستان، آمریکا و فرانسه بر اساس این افراد صورت گرفتند که در این انقلاب‌های سیاسی، دموکراسی‌های غربی گسترده شدند و مفاهیم آزادی و برابری به همین دوران تعلق دارد.

وی در خصوص نظریات و زندگی‌نامه برخی متفکران این دوران توضیحاتی ارائه کرد و افزود:‌ آگوست کنت معتقد است ذهن بشر پیشرفت و ترقی می‌کند. همان ذهن باگذشت زمان رشد پیدا کرده و از خطا دور شده است و این ارتقا و رشد در ذهن بشر بوده است که این بشر را تواناتر از بشر قرون وسطی می‌کند یعنی این بالندگی در خود انسان است.

 نماینده پیشین مجلس یادآور شد:‌ این خوشبینی در فضای اروپا وجود داشت تا سال 1914 و وقوع جنگ جهانی اول که در بحبوحه این خوش بینی این جنگ اتفاق افتاد و کمتر از بیست سال بعد از آن جنگ جهانی دوم رخ داد که این جنگ ها تردید اساسی به اعتقاد به پیشرفت ایجاد کرده البته در همان زمان نیز متفکران نیز این خوش بینی را نقد می کردند اما با رخ دادن جنگ های خونین جهانی موضوع بسیار بیشتر مورد تردید قرار گرفت.

وی با اشاره به نقش مسلمانان در سیر پیشرفت گفت:‌ انسان اروپایی وقتی به گذشته نگاه می‌کند گویی که زیر پای خود را می‌بیند و این گونه که بشر اروپایی نمونه پیشرفت در تفکر انسان است بسیاری از ما نیز با همین معیارهای اروپایی قضاوت می‌کنیم.

حداد عادل با بیان اینکه در ایران نیز افرادی اندیشه ترقی را در  همان دوران مطرح کردند، افزود:‌ وقتی پیشرفت مطرح می‌شود باید حد و مرز پیشرفت مورد قبول خود را از پیشرفت اروپایی جدا کنیم و باید تعیین کنیم حرکت باید به کدام سمت باشد تا پیشرفت معنا دهد.

این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در پایان تاکید کرد:‌ خیلی‌ها فکر می‌کنند ایران پیشرفته باید مانند دبی، مالزی و بعد مانند اروپا و سوئیس باشد اما ما باید با خودآگاهی تاریخی پیشرفتی در راستای تدوین الگو در این مرکز انجام دهیم. من اصلا نمی‌گویم از غرب پیروی کنیم یا نکنیم اما هرکاری می‌خواهیم انجام دهیم باید آگاهانه باشد.